De Bijbel bestuderen vanuit het Hebreeuws biedt tal van verrassende mogelijkheden. Echter, dit blijft binnen bepaalde grenzen; bijvoorbeeld wat betreft het vergelijken van de letters in twee verschillende werkwoords-stammen, oftewel het zoeken naar woordverbanden.

Waar gaat het om met woordverbanden? In de Hebreeuwse taaltraditie gaat het zo: wanneer er twee Hebreeuwse werkwoordstammen zijn die twee letters gelijk hebben, dan mag er woordverband gezocht worden tussen deze twee werkwoordstammen. Dit gegeven kennen wij in het Nederlands niet, bijvoorbeeld de Nederlandse werkwoorden spellen en spelen hebben niets met elkaar te maken, ook al bestaan deze woorden bijna helemaal uit dezelfde letters. In het Hebreeuws is dit echter wel zo. Zo heeft het werkwoord halal הלל ook te maken met het werkwoord pálal פלל (twee stamletters, de lameds ל, zijn gelijk in deze woorden). Hálal betekent hallelujah zeggen , lofzeggen en palal betekent bidden. Zo leert dit werkwoordverband ons dat het Bijbelse bidden ook een vorm van lofzang mag zijn. De betekenissamenhang tussen deze twee woorden is duidelijk.
Woordverbanden zoeken is een bijzonder boeiende en zegenende vorm van Bijbelstudie. Het is niet moeilijk en het geeft zeer verrassende inzichten. De Hebreeuwse Bijbel staat werkelijk bol van dergelijke verrassende woordvergelijkingen welke God Zelf vaak in de mond neemt.

Het is ook lonend om naar de letterbetekenissen van de Hebreeuwse letters in een bepaald woord te kijken, ook dit kan verrassende inzichten opleveren. Neem bijvoorbeeld het woord wat met onderwijs te maken heeft, namelijk het woord voor leren: למד lamad. Als we gaan kijken naar de betekenis van de letters in dit woord dan zien we dat de eerste letter, de lamed ל betekent: prikstok. De tweede letter, de mem מ, betekent waterstroom of tijdstroom en deze letter heeft alles te maken met wachttijd. De laatste letter is een daleth ד en deze betekent deur. Wat is leren: men heeft een prikstok, een lamed nodig om aan de gang te gaan en men moet de leerstof steeds herhalen en herhalen voordat het indaalt, dat is de wachttijd van de Mem en dan als de stof ‘erin zit’ dan gaat er een deur van kennis voor ons open, de Daleth.

We hopen dat u ermee aan de slag zult gaan. Blijf echter ontspannen; niet altijd vindt u een woordverband of een bevredigende verklaring. Niet altijd kunt u iets maken van de letters uit het woord dat u bestudeert. Laat het dan gewoon los, er zijn nog zoveel woorden waarmee u wel iets moois vindt.

Concordantie
Dan is er nog een andere vorm van Woordstudie. Hierbij kijken we met een Hebreeuwse Concordantie 1) of Bijbels Woordenboek 2) naar een Bijbelwoord. Waar staat het geschreven? In welke Bijbelboeken komen we dit woord nog meer tegen? Wat is de betekenis hier? Is de betekenis misschien anders en kunnen we, als woordchirurgen, de betekenis van het woord in het ene Bijbelboek blootleggen en toepassen op hetzelfde woord in een ander Bijbelboek?

Een voorbeeld: ‘In den beginne schiep God de hemel en de aarde,’ Genesis 1:1. De drie woorden In den beginne zijn in het Hebreeuws maar één woord, namelijk het woord בארשית bereshiet. Dit woord bestaat dan weer uit twee delen: uit be ב en uit reshiet ראשית. In de Hebreeuwse grammatica betekent be ב: in, met of ook wel op, door. Reshiet ראשית betekent in Genesis inderdaad begin, beginne. Maar als we nu met de vinger langs de betekenissen van het woord reshiet glijden in de concordantie dan komen we ook op andere vertalingen en nu wordt het interessant: In Psalm 111:10 komt het woord reshiet ook voor en hier betekent het: beginsel: “De vreze des Heren is het beginsel der wijsheid.” Kijken we dan verder naar Leviticus 23:10, dan zien we daar geschreven dat men van de eerstelingen van de oogst naar de priester moest brengen. Ook dat is het woord reshiet. Nu kunnen we deze vertalingen toepassen op de tekst. Van Genesis 1 kunnen we dus evengoed zeggen: Met een beginsel of met een Eersteling schiep God de hemel en de aarde.
Wie is dan die Eersteling? Als we Johannes 1:1 lezen dan zien we: ‘In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God.’ Hier gaat het over Jehoshua, onze Messias.

Kijk bij een te bestuderen woord waar het voor het eerst wordt gebruikt in de Bijbel. Kijk ook of het woord door God Zelf wordt gebruikt en zo ja, waar Hij dat voor het eerst doet. Dit zijn allemaal handige kapstokken om een gedegen woordstudie te maken waar u zelf het meest van geniet, buiten dat u zo enthousiast wordt dat u het aan iedereen wilt doorvertellen.

Snoeikunst
Er is echter wel wat ‘snoeikunst’ vereist omdat een concordantie en ook een Bijbels woordenboek wat betreft de werkwoorden alleen werken met werkwoordstammen. In het Nederlands is het zo dat bijwoorden, voegwoorden, voornaamwoorden enzovoorts los in de tekst van een zin voorkomen. In het Hebreeuws, echter, ‘koeken’ deze woorden aan de woordstam vast: Is de woordstam van een werkwoord bijvoorbeeld שמר shamar, wat letterlijk betekent: hij heeft bewaard, dan is ik bewaar het woord אשמר eshmor. Plotseling staat er aan de woordstam bewaren, shamar שמר een Aleph א vastgeplakt. Proberen we dit woord, met Aleph en al op te zoeken in een concordantie of woordenboek, dan kunnen we het niet vinden. We moeten beseffen dat deze Aleph in dit woord dienst doet als het persoonlijk voornaamwoord ik. Snoeien we de Aleph weer van de woordstam af, dan kunnen we de overgebleven stam, shamar שמר, wél vinden in Concordantie en Bijbels Woordenboek. We moeten dus wel iets weten van het snoeien van woorden om de woordstam bloot te kunnen leggen, zodat we daarmee aan de slag kunnen. In het Alephcursusboek ‘Hebreeuws In Zes Dagen’ vindt u hoe u dit moet doen.

1) Wij gebruiken de Englishmans Concordance to the Old Testament van George V. Wigram. Makkelijk te googlen. ISBN nummer: 1-56563-208-7
2) Het Bijbels Woordenboek van Peter D.H. Broers is een bron voor heerlijke woordvergelijking. Wij werken er graag mee. In de betere Bijbelshop te koop en zeker ook daar te bestellen. ISBN nummer: 978-90-802325-2-5.

Komt u er helemaal niet uit om een bepaalde woordstam in het Hebreeuws te vinden, dan kunt u zich altijd nog verlaten op het krukkenboek, een soort ‘Hebreeuws voor dummies,’ maakt u geen zorgen, wij hebben hem ook en gebruiken hem wanneer nodig! Het is de Analytical Hebrew and Chaldee Lexicon van Benjamin Davidson, ISBN nummer: 0913573-03-5.
We hopen dat we u wat kapstokken hebben kunnen bieden zo om een aantal heerlijke Bijbelstudie uren te beleven.

Elf dienstdoende letters
Voor de liefhebbers: de elf dienstdoende letters.
De woordstam hebben wij hier weergegeven als: XXX. We lezen het Hebreeuws van rechts naar links:

XXXא De Aleph (betekent Koploper, Voortrekker, Eersteling) doet alleen dienst vóór de woordstam als Ik. Bewaren is het woord shamar שמר en Ik bewaar is het woord eshmor אשמר.

XXXב De Beth (betekent: huis) doet alleen vóór de woordstam dienst als: in, met, door, op. Huis is bajit; in huis is babajit בבית.

XXXה De Hé (betekent: Bovenvenster) doet vóór de woordstam dienst om een zelfstandig naamwoord bepaald te maken: bijvoorbeeld het huis, habajit הבית, de boom, ha‘ets העץ.
XיXXה De Hé kan ook samen met de Jod de doevorm aangeven, bijvoorbeeld: iemand doen drinken is iemand drenken. De doevorm is de enige vorm in het Hebreeuws waarin twee dienstdoende letters met elkaar samenwerken om een vervoeging te maken, waarbij deze twee echter niet naast elkaar staan; is daarom ook de lastigste… Doen bewaren wordt dan: Hishmir השמיר.
הXXX Aan het eind van een woord kan de Hé een vrouwelijke vorm aangeven: Sarah שרה, Debhorah דבורה, ook kan de Hé aan het eind van een woord richting aangeven: naar huis is baitah ביתה.

XXXו De Waw (betekent: verbindingshaak en staat voor de mens) kan vóór de woordstam dienstdoen als: en, opdat, doordat, zodat en zelfs als maar. De Waw kan dan ook dingen en mensen aan elkaar haken: Abraham en Sarah wordt: Abhraham weSarah, אברהם ושרה.

וXXX Achter de woordstam betekent de Waw hem of zijn, dus zowel betrekkelijk al bezittelijk: Hij bewaart hem wordt dan jishmerekho ישמרכו. Zijn huis wordt dan Beito ביתו. Bij deze voorbeelden verklinkert de Waw naar een o-klank.

Ook kan de Waw aan het eind van een woord de persoonsvorm zij (meervoud) aangeven: zij hebben bewaard wordt dan shamroe שמרו. Hier verklinkert de Waw naar een oe.

נוXXX Samen met de Nun kan de Waw aan het eind van een woord aangeven: ons, zoals in bewaar ons: shamarnoe שמרנו.

XXXי De Jod (betekent: Zegenende hand, lovende hand) doet vooraan een werkwoord dienst als: Hij. Bewaren is het woord shamar שמר; Hij bewaart wordt dan jishmor ישמר.

יXXX achter een zelfstandig naamwoord kan de Jod dienst doen als: mijn, zoals bijvoorbeeld in: mijn huis, bejti ביתי.

ניXXX samen met de Nun doet de Jod dienst als: Mij, zoals bij het werkwoord leren: lamad למד. Leer mij betekent dan: lamdeni: למדני.
XXXכ De Kaph (betekent: doende hand) vooraan een zelfstandig naamwoord kan dienst doen als de vergelijking zoals. Voorbeeld: de mens is ádám אדם: zoals de mens wordt dan: keAdam כאדם.
ךXXX aan het einde van een woord kan de Kaph dienst doen als U. Hij bewaart u wordt dan: jishmerekha (let hier ook op de Jod vooraan dit werkwoord, wat betekent: Hij) ישמרך.

XXXל De lamed (betekent: prikstok) vooraan een zelfstandig naamwoord betekent: Aan of Naar, zoals bijvoorbeeld: Naar Tel Aviv wordt dan: LeTel Abhibh לתל אביב.

XXXמ De Mem (betekent water en staat voor: wachttijd, woestijntijd) vooraan een werkwoord geeft de Mem de zgn. wachtvorm aan, zoals bijvoorbeeld bij het werkwoord spreken, dábhar דבר wat in de wachtvorm aangegeven wordt als: sprekende מדבר; God is sprekende in de woestijn, de midbar מדבר. Ziet u hier het woordverband tussen het werkwoord sprekende en het woord woestijn? We schrijven het zelfs met precies dezelfde letters, dit is diepzinnig want in de woestijn, tijdens die veertig jaar wachten op het Beloofde Land, gaf God Zijn Torah aan Moshe en het volk).

XXXמ Ook kan de Mem vooraan een zelfstandig naamwoord dienst doen als: uit, vanuit, vanaf: vanuit Sion wordt dan: miTsion מציון.

יםXXX Aan het eind van een woord geeft de Mem (nu als sluitmem ם) samen met de Jod de mannelijke meervoudsvorm aan: iem. Huis is bajit בית, huizen zijn bejtiem ביתים.

XXXנ De Nun (betekent vis en staat voor: vrijheid, verlossing) kan vooraan een werkwoord dienst doen als: Wij, zoals in het voorbeeld van het werkwoord shamar שמר bewaren, dit wordt dan nishmor נשמר: wij bewaren.

XXXנ Ook kan de Nun vooraan een werkwoord dienst doen als de lijdende vorm (de zgn. Niphalvorm) bewaard worden: nishmar נשמר.

נוXXX Aan het eind van een werkwoord kan de Nun samen met de Waw dienst doen als Ons: Bewaar ons: shamarnu שמרנו. Zoals al eerder genoemd bij de Waw.

ניXXX Samen met de Jod kan de Nun aan het eind van een werkwoord aangeven: Mij: Bewaar mij: shamarni שמרני.

XXXש De Shin (betekent Tand en staat voor het verwerken van het verleden) kan vooraan een zelfstandig naamwoord dienst doen als: die, dat of waarvan geldt dat.

XXXת De Taw (betekent Teken, Kruisteken en staat voor zelfovergave) kan vooraan een werkwoord dienst doen als U of Jij. U bewaart wordt dan: Tishmor תשמר.

ותXXX Achteraan een zelfstandig naamwoord kan de Taw samen met de Waw dienst doen om het vrouwelijk meervoud, oth ות aan te geven. Shem שם is naam; shemoth שמות zijn namen.